با رهایی زندانیان باقیمانده طالبان، به گفته برخی از سیاسیون، آخرین مانع از راه صلح برداشته شد. به گفته حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان ما به خیال خوش صلح رسیدهایم؛ بنابراین اگر این خوشخیالیها و خوشبینیها را معیار قضاوت در آمدن صلح قرار بدهیم؛ به نظر میرسد که مردم افغانستان در یک قدمی صلح قرار دارند.
آنچه از لویه جرگه مشورتی صلح و سخنان سخنرانان این جرگه بر میآید تا دو-سه روز دیگر گفتگوهای مستقیم میان حکومت و طالبان آغاز خواهد شد و مذکرات مستقیم در حقیقت تعیینکننده آینده سیاسی افغانستان خواهد بود.
تا هنوز طرف حکومت همچنان به ارزشهای 19 ساله و نظام جمهوریت تأکید میکند و طالبان نیز دست از امارت اسلامی برنداشته است؛ بنابراین محتوای گفتگوهای مستقیم را نیز همین دو موضوع تشکیل خواهد داد.
این در حالی است که مردم افغانستان 19 سال است که در زیر سایه نظام جمهوری زندگی میکنند و به نظر اکثر شهرنشینان و بخشیهای از روستایها، جمهوریت تنها نظامی است که میتواند ممثل تساهل، مدارا، آزادی تفکر، آزادی عقیده، پاسدار حقوق بشر و جامعه مدنی باشد. این بخشی عظیم جامعه افغانستان از تفکر و عملکردهای بنیادگرایانه (روایتهای سلفی از دین اسلام) بیزارند و این چنین مفکورهها را واگرایانه، غیریتگرا، خشین و ضد اتحاد و اتفاق مسلمانان افغانستان میدانند.
مردم افغانستان و جهان هم در دوران حکومت طالبان و هم در 19 سال فعالیتهای تروریستی و نظامی طالبان دیدند که این گروه بر اساس روایت انحصاری از دین آن هم در قالب سلفیت عمل میکنند و همچنان به این دیدگاهشان پافشاری میکنند. طالبان همواره گفتهاند که حقوق بشر، مشارکت سیاسی همۀ افغانستانیها، آزادی بیان، مذاهب، عقیده، تفکر و … را آنها با در نظرداشت احکام الهی و قوانین اسلامی مد نظر میگیرند اما نگفتهاند که اکنون و در آستانه گفتگوهای مستقیم، مرادشان از قوانین اسلامی بر اساس کدام روایت سیاسی از دین است.
اکنون نیز همین مسئله از نگرانیهای مردم افغانستان است و به نظر میرسد که اگر مذاکرات مستقیم نتواند میان جمهوریت متساهل و امارت اسلامی بنیادگرا جمع کند؛ این آخرین قدم (مذاکرات مستقیم) نیز با مشکلات شدیدی مواجه خواهد شد.
اگر طالبان در مذاکرات مستقیم تنها به درستبودن روایتبنیادگرایانه تأکید کنند و تنها مرجع احکام الهی را امارت اسلامی – به تعبییر خودشان – بدانند؛ بر فرض اینکه جانب حکومت نیز این موضوع را بپذیرد؛ بخش کثیری از مردم افغانستان نخواهند پذیرفت و این موضوع خود موجب میشود که مقاومتهای مردمی در برابر این فیصله شکل بگیرد. در نتیجه جنگ ادامه خواهد یافت؛ بنابراین لازم است در مذاکرات مستقیم، تساهل و جانب عدالت رعایت گردد و تلاش شود تا گفتگوهای صلح زمینهساز جنگ دیگری نشود.