خلیلی در باره شکست روند صلح: خدا آن روز را نیاورد؛ پیامدهای بدی خواهد داشت
محمد کریم خلیلی در گفتگویی با طلوع نیوز، گشایش مذاکرات صلح را به مردم افغانتسان و دوستان افغانستان تبریک گفت.
به گفته خلیلی؛ صلح خواست مردم افغانستان است و این مذاکرات یک قدم مثبت برای رسیدن به صلح است.
او گفت: این آخرین فرصت خواهد بود. غالیه جنگ باید با استفاده از این فرصت ختم شود. اگر از این فرصت استفاده معقول و مطلوب نشود، به پیامدهای خیلی بدی گرفتار خواهیم شد.
او در باره احتمال شکست گفتگوها گفت: من پیش داوری نمی‌کنم. با آنکه چالش‌ها وجود دارد اما بدبین نیستم.
خلیلی در باره موانع داخلیِ فراراه صلح گفت: این موضوعات بعداً برای مردم واضح خواهد شد. فعلاً مردم می‌خواهد که چهار دهه جنگ خاتمه پیدا کند. کشورهای همکار ما در این باره جدی هستند و در برابر چالش‌ها مردم افغانستان را تنها نمی‌گذارد. برای رسیدن به صلح و پایان‌دادن به جنگ و خون‌ریزی‌ها لازم است که از منافع شخصی و گروهی بگذریم.
خلیلی در باره موانع خارجیِ فراراه صلح گفت: من در این زمینه مخالفتی احساس نکردم اما غافل نباید بود که کشورهای است که برای منافع‌اش صلح را در افغانستان نمی‌خواهد اما در کل در بیرون از کشور، اراده‌ها برای آمدن صلح در افغانستان به میان آمده است. او گفت که صلح در افغانستان به نفع همۀ کشورها و منطقه خواهد بود، اگر صلح، صلح عزت‌مندانه، برای همه و برد، برد باشد.
خلیلی در باره نقش پاکستان در روند صلح افغانستان گفت: پاکستان بدون شک یکی از کشورهای بسیار تأثیرگذار است. ما باید کشور پاکستان را وادار کنیم که به جای نقش منفی، نقش مثبت بازی کند. او افزود، صلح در افغانستان صلح در منطقه است، اگر صلح عزت‌مندانه برای همه باشد نه برای کشور خاصی.
خلیلی در باره عدم حضور سخنگویان کشورهای روسیه و ایران در روز گشایش مذاکرات صلح گفت: این دو کشور نیز از روند صلح حمایت می‌کنند. صلح عادلانه به نفع همه کشورها است.
خلیلی در ادامه گفت‌هایش این مرحله از گفتگوها را بسیار خوب و باارزش خواند و گفت روند صلح طولانی خواهد بود اما اینکه ما آماده شده‌ایم که زیر یک سقف جمع شویم و گفتگو کنیم جای امیدواری است.
او در باره مباحث مذاکرات گفت: من در این باره پیش‌داوری نمی‌کنم. زمان نشان خواهد داد. من فکر می‌کنم که از نقاط مشترک شروع شود و سپس به مباحث اختلافی بپردازند.
خلیلی برقراری آتش‌بس را خواست مردم دانست و گفت: آتش‌بس باید متوقف شود و لو به صورت غیر رسمی. این خواست مردم افغانستان است؛ زیرا لازمه یک مذاکره درست توقف خون‌ریزی است. او با تأکید گفت که آتش‌بس برای حل جنگ یک موضوع اصلی است اما برای هر دو طرف الزاماتی دارد که باید رعایت کنند. کاهش خشونت نیز می‌تواند قابل پذیرش باشد.
خلیلی مباحث کلان طرفین را چگونگی برقراری صلح و ختم جنگ و چگونگی پایدارسازی صلح پایدار دانست. او در باره جمهوریت و امارت گفت: بر اساس سخنان طالبان آنها نیز راه بین‌البین در پیش گرفته‌اند. راه میانه می‌تواند راه حل باشد. پیداکردن گزینه میانی نیز کار هیئت است. او افزود من شدت موضع را در این رابطه ندیدم. آنها در صدد راه حل است. کسی نباید حاکمیت خود را تحمیل کند. او گفت حقوق مردم نباید گرفته شود. آزادی‌های مردم نباید نادیده گرفته شود.
خلیلی در باره جمهوریت کنونی گفت بنابر تقلب‌های که شد جمهوریت به معنای واقعی‌اش فعلاً در افغانستان نیست؛ زیرا اداره مردم در این حکومت تمثیل نشده است. جمهوریت به معنای مردم سالاری و اراده مردم یک اصل است. آنچه طالبان از امارت می‌گویند قابل برگشت نیست.
به نظر خلیلی راه میانه می‌تواند راه حلی برای کشمکش‌های جمهوریت و امارت باشد اما به باور وی اراده مردم و مردم سالاری مهم است و قضایی لفظی نباید پروسه را خراب کند. او افزود، من باورم نمی‌آید که طالبان نیز با جمهوریت مخالفت کند.
خلیلی در باره ایجاد حکومت موقت گفت: قطعاً سرانجام مذاکرات که صداقانه پیش برود ممکن تغییراتی به میان بیاورد. اما این گپ‌ها در حال حاضر پیش از وقت است و شیرازه وضعیت کنونی و نهادهای امنیتی را از میان خواهد برد. من فعلاً به هیچ وجه طرف‌دار چنین گپ‌ها نیستم.
او در باره موانع احتمالی فراراه گفتگوهای صلح گفت: موانع در جریان مذاکرات مشخص خواهد شد اما من فعلاً مانعی نمی‌بینم. اگر دو طرف به حل بحران باورمند باشند، سدها نیز از بین خواهد رفت.
خلیلی هیئت گسیل‌شده حکومت را مورد تأییدش دانست و گفت که به طور کل قابل قبول است. طبعاً ضعف‌های زیاد دارد ولی در پهلوی ضعف‌ها نقاط قوتش تا حدی مطلوب است. نقاط قوت سنگینی می‌کند.
خلیلی گفت بدون شک عقبه هیئت حکومت را شورای عالی مصالحه ملی شکل می‌دهد اما از طرف ارگ و سپیدار برنامه‌ها به کندی پیش می‌رود. او موفقیت مذاکرات را در یکپارچگی طرف‌های داخلی دانست و گفت تیم و تیم‌بازی کار را به جایی نمی‌رساند.
اگر عبدالله و غنی یک هسته جامع از حلقات تأثیرگذار افغانستان به میان نیاورد هیئت بدون پشتوانه خواهد شد. من پیشنهادم این بود که ما باید یک هماهنگی کلی را با احزاب تأثیرگذار و محورهای ملی تأثیرگذار و حکومت به میان بیاوریم. این کاری سختی هم نیست اما اگر از لاک‌های مان بیرون بیاییم.
خلیلی هشدار داد که اگر طرف‌ها از این فرصت‌ها استفاده نکنند مردم خود وارد کار خواهند شد؛ زیرا مردم از این وضعیت به ستوه آمده‌اند.
وی در باره ترکیب هیئت گفت: در روند کنونی تمامی طرف‌ها به صورت مطلوبش دخیل هستند. آنانی که دیروز درگیر بودند، حضور دارند.
خلیلی در باره جایگاه قربانیان جنگ گفت: همه مسایل باید در نظر گرفته شود. حقوق زنان، قربانیان جنگ دو طرف، خانواده کشته‌شدها و جامعه مدنی و…
خلیلی در باره اظهارات اخیر امرالله صالح که گفته بود «طالبان در کره جامعه افغانستان ذوب خواهد شد» گفت: من به این باور نیستم؛ هیچ گروهی کوچکی قابل ذوب نیست. این اظهارات به جای کمک به پروسه صلح، بحران‌زا خواهد بود.
وی در باره شکست روند صلح گفت: خدا آن روز را نیاورد؛ پیامدهای بدی خواهد داشت. من آروز دارم به نتیجه خوبی برسد. اراده دو طرف هم است خدا کند واقعی باشد و تصنعی نباشد.
