چالش‌های فراروی صلح

• نویسنده‌: سید نوید شجاعی

از آغاز گفت‌وگوهای صلح حدود دو سال می‌گذرد اما این روند آنچنان که باید نتیجه می‌داد؛ نتیجه نداده است. گفت‌وگوها هنوز هم مبهم است و چشم‌انداز روشنی ندارد. پیش از آغاز گفت‌وگوها، حتی در جریان مذاکرات و اکنون نیز طالبان علت جنگ‌شان را نیروهای خارجی می‌گویند اما مردم و حکومت افغانستان می‌گویند که با خروج نیروهای خارجی از افغانستان اکنون جنگ طالبان هیچ توجیهی ندارد. رئیس جمهور افغانستان در دیدار با رئیسان ستاد ارتش پاکستان و انگلیس اظهارداشت که تاکید طالبان بر راه‌حل نظامی برای مردم افغانستان غیرقابل پذیرش است. وی در دیدار با جنرال «قمر جاوید باجوه» رئیس ستاد ارتش پاکستان و جنرال «نیکلاس کارتر» رئیس ستاد ارتش انگلیس درباره روند صلح با طالبان، روابط افغانستان و پاکستان، نقش این کشور در روند صلح و پایان خشونت‌ها گفت‌وگو کرد. او در این دیدار گفت که جنگ افغانستان راه‌حل نظامی ندارد و تاکید طالبان بر این راه برای مردم افغانستان غیر قابل پذیرش است. تاکید طالبان بر جنگ و فاتح دانستن خودشان یکی از چالش‌های اساسی فراروی رسیدن به صلح است. چالش دیگری که به شدت نگرش توهم‌آمیز (فاتح‌شدن) طالبان را تقویت می‌کند به گفته داکتر عبدالله خطای محاسباتی امریکا است؛ زیرا طالبان هنوز هم تغییر نکرده‌اند اما امریکا فکر می‌کند که این گروه تغییر کرده است و اعتماد به این گروه خطای محاسباتی امریکا است. طالبان بر علاوه اینکه تا هنوز به تعهدات‌شان مطابق توافقنامه قطر عمل نکرده‌اند؛ فکر می‌کنند که امریکا را شکست داده‌اند و پیروز میدان‌اند. به همین دلیل طالبان هم ارتباط‌شان را با القاعده قطع نکرده‌اند و هم تا هنوز در مذاکزات از خودشان حسن نیت نشان نداده‌اند. خشونت‌ها کاهش نیافته و جنگ شعله‌ورتر هم شده است. از طرف هم تصور فاتحانه طالبان باعث شده است که رهبران طالبان با جامعه جهانی در ارتباط باشند اما با طرف اصلی که همانا حکومت است ارتباط نگیرند که این نادیده گرفتن حکومت روند صلح را با پیچیده‌گی‌های بیشتر مواجه می‌کند. رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان درباره تصمیم‌های اخیر آمریکا درباره افغانستان گفته است: امیدوارم که محاسبات آمریکا بر مبنای وعده‌های طالبان درباره اقداماتش علیه القاعده نباشد، اگر مبنای بخشی از امید آمریکا بر وعده‌های طالبان باشد این خطای محاسباتی دیگری از این کشور خواهد بود. وی تاکید کرده که به طالبان نمی‌توان اعتماد کرد و این گروه هیچ نشانه‌ از تغییر ذهنیت خود درباره پناه دادن به گروه‌های تروریستی نشان نداده است. سومین چالش را فراروی صلح اختلاف درون جمهوریت می‌توان گفت. خلیلزاد در این باره گفته است که اختلاف درون جمهوریت طالبان را به اتخاذ گزینه نظامی ترغیب می‌کند اما این گزینه به معنی پیروزی این گروه نیست و سبب آغاز جنگی طولانی خواهد شد. «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه آمریکا با اشاره به افزایش سطح خشونت‌ها در افغانستان و ضرورت آغاز هرچه زودتر از سرگیری مذاکرات صلح گفت: اگر توافق صلح صورت نگیرد، گزینه دیگر پیروزی طالبان نیست، بلکه یک جنگ طولانی است. وی با هشدار درباره اختلافات داخلی برابر طالبان نیز اظهارداشت: اگر گروه‌های داخل نظام جمهوری افغانستان شروع به تقسیم شوند و هر یکی راه‌ جدای خود را دنبال کند، این شاید عناصر تندرو طالبان را ترغیب کند که بدنبال یک راه‌حل نظامی باشند. نماینده ویژه آمریکا در پاسخ به «اشپیگل» درباره اینکه آیا طالبان با تظاهر به مذاکره در حال خرید وقت است، گفت: نشست پیشنهاد شده در ترکیه آزمونی برای این است که آیا طالبان می‌خواهد به این بحران از طریق مذاکره پایان دهد یا خیر. خلیلزاد خاطرنشان کرد که دولت افغانستان به مذاکره درباره آزادی زندانیان طالبان در نشست استانبول تمایل دارد اما درباره سطح خشونت‌ها نگران است.