به ما مرتب گفته شده است که ماسک نپوشید، ماسک بپوشید، در خانه بمانید یا سر کار بروید و به اقتصاد نیروی تازه ببخشید. داروهای هایدروکسی‌کلورین و ریمدیسیور، هر دو امیدوارمان ساخته بود، اما با گذشت کمتر از یک ماه، هر دو موفقیتی در پی نداشته است. برآوردها از مرگ بیش از 2 میلیون امریکایی در پی ابتلا به این بیماری حکایت دارند و تاکنون بیش از 100 هزار نفر در امریکا جان‌های‌شان را از دست داده‌اند. در همین حال، برخی سازمان‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی از پایان عمر اپیدمی کرونا خبر می‌دهند. آیا در آیندۀ نزدیک واکسینی ساخته خواهد شد؟ چه‌گونه به این بیماری مبتلا می‌شویم؟ سال‌خورده‌گانی را که بیش‌تر از همه در معرض خطر اند، چه‌گونه مراقبت کنیم؟
برای رسیدن به پاسخ روشن به این پرسشها با داکتر مایکل استیرهولم، متخصص شناخته‌شدۀ بینالمللی در زمینۀ بیماری‌های عفونی واگیردار گفت‌وگو کرده‌ایم. او که مدتی را به عنوان رئیس موقت مرکز کنترل بیماری خدمت کرده است، یکی از منابع قابل اعتماد و غیرسیاسی برای پاسخ صریح در مورد بیماری کوید-19 است. او در کتاب خود زیر نام «کشنده‌ترین دشمن» که در سال 2017 منتشر شد، یک پاندمی جهانی را پیشبینی کرده بود.
پرسش: بیماری انفلونزای اسپانیایی در بهار سال 1918 شایع شد و در طول تابستان از شدت آن کاسته شد، اما با فرارسیدن فصل خزان با کشنده گی بیش‌تر دوباره برگشت. به نظر شما چنین احتمالی در مورد بیماری کوید -19 نیز وجود دارد؟
پاسخ: یکی از چیزهایی را که باید بفهمیم، این است که این ویروس بر اساس قاعده‌های فزیک، کیمیا و بیولوژی عمل می‌کند و به هیچ عنوان خود را آویزۀ سیاست نمی‌کند. در حال حاضر، حدود 5 درصد شهروندان امریکا به این بیماری مبتلا شده‌اند، هر چند تعداد مبتلایان در برخی شهرها مانند نیویارک یا دیگر شهرهای جهان بالاتر از 5 درصد است. ویروس کرونا از راه مجرای تنفسی منتقل می‌شود. من آن را «ویروس سطل نشت کننده» می‌خوانم، زیرا اگر شکاف کوچکی در جایی باشد، این ویروس از آن‌جا خارج شده و مردم را مبتلا می‌کند. چرا این مهم است؟ زیرا ما می‌دانیم که این ویروس در طول زمان 60 تا 70 درصد جمعیت را مبتلا می‌کند، وقتی چنین شود، به آن مصئونیت جمعی گفته می‌شود و این افراد در برابر انتقال ویروس مصئون می‌شوند. به این معنا که اگر من با چهار تنی در ارتباط باشم که سه تن شان پیش از این به این بیماری مبتلا شده یا در برابر آن واکسین شده باشند، من نمی‌توانم ویروس را به آنان منتقل کنم، زیرا بدن آنان با تولید پادتن در برابر این ویروس مصئونیت پیدا کرده است. بنابراین، این ویروس به منتقل شدنش ادامه می‌دهد تا زمانی که 60 تا 70 درصد مردم را ابتلا کرده و مصئونیت جمعی به وجود بیاید. این بیماری به سرعت و به‌گونۀ ناگهانی از بین نمی‌رود، اما سرعت انتشار آن به‌گونۀ تدریجی کاهش می‌یابد.
اگر واکسینی بر ضد این ویروس ساخته نشود، ممکن است در ماه‌ها و سال‌های آینده درصدی بیش‌تر مردم آلوده شوند. اما این‌که چه زمانی 60 تا 70 درصد جمعیت به این ویروس آلوده می‌شوند، پاسخ قطعی در این زمینه وجود ندارد، زیرا ما هیچ‌گاهی با پاندمی ویروس کرونا مواجه نشده بودیم. امریکای شمالی در طول بیش از 250 سال گذشته، 10 پاندمی آنفلونزا را تجربه کرده است که برای ماه‌ها ادامه داشته و دوباره از میان رفته است، اما در مورد ویروس جدید کرونا دقیقاً نمی‌دانیم چه اتفاق خواهد افتاد، زیرا این ویروس تنها وابسته به فصل نیست و موج دوم شیوع آن دوباره برخواهد گشت که اگر چنین شود، خیلی خیلی شدید خواهد بود. با این حال، یک چیز را با قاطعیت می‌توان گفت و آن این که انتقال این ویروس ادامه خواهد یافت، تا زمانی که بخش بزرگی از جمعیت جهان به آن مبتلا شوند.
پرسش: آیا شانسی وجود دارد که این ویروس پس از موج اول یا دوم به‌گونۀ مرموز از بین برود؟
پاسخ: دلیلی نداریم که فکر کنیم چنین چیزی اتفاق خواهد افتاد. به‌گونۀ مثال، اگر ما 1000 کتاب را به زمین بیاندازیم، با برخورد هر کتاب بر روی زمین به‌خوبی می‌توانیم تمام لحظات را یکی پی دیگری پیشبینی کنیم و چنین چیزی در مورد این ویروس نیز صادق است. چنین سابقۀ وجود ندارد که نشان دهد این ویروس به گونۀ ناگهانی از بین رفته یا ناپدید شود. هرچند این ویروس به مرور زمان دچار تغییرات ژنتیکی می‌شود، اما در حال حاضر خیلی با ثبات به نظر می‌رسد و چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد.
پرسش: امیدواری‌های زیادی برای ساخت واکسین وجود دارد، اما تا کنون نتوانسته‌ایم واکسینی برای بیماری تب‌خال یا زکام بسازیم. آیا دلیلی برای این‌که امیدوار باشیم برای کرونا واکسین ساخته می‌شود، وجود دارد؟
در حال حاضر بیش از 120 واکسین در حال ارزیابی است، اما نمی‌دانیم کدام یک از آن‌ها موثر خواهد بود، زیرا ویروس کرونا با چالش‌هایی همراه بوده است. ما برای دو ویروس نوع کرونای سارس و مرس نتوانستیم واکسین موثر تولید کنیم، این احتمال نیز وجود دارد که با استفاده از واکسین بتوانیم برای مدت کوتاهی در برابر ویروس جدید کرونا مصئونیت پیدا کنیم. به این معنا که سیستم دفاعی بدن ما قادر نخواهد بود در برابر ویروس جدید برای مدت زمان طولانی مقاومت کند. این خود یک چالش است، زیرا در صورت کارایی واکسین، افراد مجبور اند برای مبتلا نشدن دوباره، خود را واکسین کنند. موضوع دیگر، محافظت از طریق پادتن است، اما پادتن تولیده شده، برای بدن افراد مصاب به این ویروس کافی نیست. موضوع دیگری که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد، ایمنی این واکسین‌هاست. در این مرحله باید خوش‌بین باشیم، اما خوش‌بینی و امیدواری راهبردی نیست. به نظرم اگر واکسینی هم ساخته شود، به این زودی‌ها ساخته نخواهد شد و این باور که تا پایان سال می‌توانیم واکسینی برای مبارزه با این بیماری تولید کنیم، واقع‌بینانه نیست. ساخت و پخش چنین واکسینی یک شبه اتفاق نمی‌افتد، زیرا حدود 8 میلیون انسان در سراسر جهان نیازمند آن اند. بنابراین، حتا اگر بتوانیم یک واکسین موثر تولید کنیم، باز هم چالش‌های زیادی پیش روی ما قرار دارد.
پرسش: آیا بزرگ‌سالان تا پایان شیوع این بیماری باید در خانه بمانند، بهترین شیوۀ مراقبت از آنان چیست؟
این یک چالش و به اندازۀ دیگر بیماری‌ها مانند ایدز، ترس‌ناک است. اگر فردی بالای 65 سال به مشکل قلب، فشار بالای خون، شکر، سرطان شش و سرطان خون مبتلا باشد، همۀ این‌ها عوامل خطر برای ابتلا شدن به این ویروس است. علاو براین، چاقی مفرط در افراد زیر 55 سال یکی از عوامل اصلی ابتلا به نوع شدید بیماری کوید-19 به شمار می‌رود. بنابراین، در حال حاضر برای این‌که بتوانیم چنین افرادی را برای 18 ماه یا بیش‌تر از آن محافظت کنیم، برای‌مان چالش‌برانگیز است. با این حال، کاهش تماس با گروه‌ها و افراد بی‌شمار، می‌تواند کمک‌کننده باشد، زیرا از این طریق، شانس انتقال ویروس کاهش می‌یابد. راه دیگر کاهش انتقال، استفاده از ماسک است، اما با تمام این‌ها ما به شدت نیازمند ساخت واکسین هستیم.
پرسش: اگر والدین بالای 80 سال داشته باشیم که در خانۀ خودشان زنده‌گی می‌کنند، در یک سال آینده باید چه کنند؟
پاسخ: اولین کاری که باید انجام دهند، کاهش تماس‌های بیرون از خانه است و وقتی بیرون از خانه می‌روند، باید از گروه‌های بزرگ مردمی دوری کنند و وقت زیادی را کنار یکی نگذارانند. این ویروس نمی‌تواند از یک فرد به فرد دیگر بپرد، اما می‌تواند از طریق هوا به فرد دیگر منتقل شود. به گونۀ نمونه، اگر شما با فرد مبتلا به این بیماری در یک موتر باشید، با تنفس هوای داخل موتر در ظرف 10 دقیقه به این بیماری مبتلا می‌شوید و اگر ماسک پوشیده باشید، روند انتقال 20 دقیقه زمان می‌برد، اما ماسک نمی‌تواند از انتقال این ویروس کاملاً جلوگیری کند. این ویروس اکثراً در مکان‌های سربسته و جاهای که فاصله اجتماعی رعایت نمی‌شود، سرایت می‌کند، فضاهای مانند کلیساها، کنسرت‌های موسیقی و غیره.
پرسش: فرآورده‌های صنعتی به‌ویژه گوشت در ظهور بیماری‌های مانند کوید-19 چه نقشی دارند؟
خب، روشن است که یکی از منابع بسیار مهم بیماری‌های مسری، انسان و حیوان است. با در نظرداشت این که در بسیاری از نقاط دنیا منبع تأمین پروتئین مورد نیاز خانواده‌ها گوشت حیوان‌های وحشی و عجیب و غریب است و انسان در هنگام پاک کردن و خوردن این گوشت می‌تواند در معرض خون یا مایعات دیگر بدن این حیوانات قرار بگیرد که ممکن است انواع مختلف ویروس را به بدن انسان متقل کند. بسیاری از خفاش‌ها منبع انواع ویروس‌های عجیب و غریب اند؛ ویروس‌هایی که برای خفاش‌ها کشنده نیستند، می‌توانند به انسان‌ها یا دیگر حیوانات انتقال یابند. در مورد حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند، بز، خوک و غیره خطر انتقال بیماری تنها از طریق غذا وجود دارد. بنابراین، حیوانات اهلی در اکثر مواقع منابع انواع مختلف ویروس‌های عجیب و غریب نیستند و چنین چیزی به ندرت اتفاق می‌افتد.
پرسش: به نظر شما، بهترین و بدترین سناریو برای بیماری کوید-19 چیست؟
بدترین سناریو از نظر من شروع کنونی و ناگهانی نابودی ویروس از این کشور است، شاید مردم این‌گونه فکر کنند که چه‌گونه این بدترین سناریوست؟ بدترین سناریو به این دلیل است که اگر چنین اتفاقی بیفتد، به این معناست که نابودی این ویروس به رفتارهای انسانی مربوط نبوده، زیرا این ویروس در حال حاضر شبیه به ویروس آنفلونزا عمل می‌کند، در حالی که این ویروس کروناست. اگر این ویروس عمل‌کرد شبیه ویروس آنفلونزا داشته باشد، معنایش این است که موج جدید این ویروس در اواخر تابستان یا اوایل خزان با قدرت بیش‌تری بر می‌گردد و جوامع بشری و کارمندان صحی را همان‌گونه که دیدیم، بیش‌تر از پیش از هم می‌شکند. اگر چنین شود، با وضعیت رقت‌باری مواجه خواهیم شد. بهترین سناریو از نظر من این است که این ویروس به زنده‌گی‌اش در کنار ما ادامه داده، اما نتواند برای ما – آدمیان – غلبه کند. در این صورت ما یاد می‌گیریم که چه‌گونه با این ویروس کنار آمده و به زنده‌گی‌مان ادامه دهیم و بدون این که به جامعه آسیب بزنیم، این ویروس را از پای درآوریم. در مدت 12 ماه یا بیش‌تر شاید بتوانیم واکسینی بسازیم که هرچند برای مدت زمان کوتاه موثر واقع شود.
پرسش: در بدترین سناریو، می‌توانید پیشبینی کنید که چه تعداد امریکایی خواهند مرد؟
خب، شما خودتان می‌توانید محاسبه کنید، وقتی با ابتلای 5 درصد جمعیت، بیش از 100 هزار تن جان باخته‌اند، با ابتلای 60 تا 70 درصد جمعیت، رقم مرگ‌ومیر تا 12 برابر افزایش خواهد یافت که با این حساب در 12 تا 18 ماه آینده، بین 800 هزار تا 1.6 میلیون امریکایی در نتیجۀ ابتلا به ویروس کرونا جان خواهند داد.
پرسش: مردم باید به قرنطین، استفاده از ماسک و اقدامات احتیاطی ادامه دهند؟
در نخست باید بدانیم که با قرنطین نمی‌شود این ویروس را شکست داد. من به این موضوع از دو جنبه نگاه می‌کنم. در یک طرف برای مبتلانشدن و نمردن از این ویروس به مدت 18 ماه – تا زمانی که یک واکسین موثر تولید شود – باید در قرنطین زنده‌گی کنیم که اگر چنین کنیم، نه تنها اقتصاد را که جامعه را نیز نابود خواهیم کرد. جنبۀ دیگر این است که این معضل را به حال خود رها کنیم و ببنیم که چه رخ خواهد داد. اگر چنین کنیم، مرگ‌ومیری را شاهد خواهیم بود که قبلاً به آن پرداختیم. علاوه براین، نظام بهداشتی درمانی به گونۀ کامل از هم خواهد پاشید. ما نه تنها چه‌گونه‌گی مردن با این ویروس را یاد بگیریم، بلکه باید چه‌گونه‌گی زنده‌گی‌کردن با آن را نیز بیاموزیم. برگردان سلام‌وطندار
