په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه دفتر یا یوناما په یوه تازه خپاره شوې رپوټ کې په افغانستان کې د زندانیانو له بوږنونکي وضعیت خبر ورکړی دی.
د بي بي سي په وینا، دا رپوټ چې نن (چارشنبه) خپور شوی په کې راغلي “د تاوتریخوالي نږدې پنځوس سلنه پېښې د شکنجې او نورو له ظلمه او سپکاوي ډکې، د نا انساني چلند سزاوې جوړوي.”
په رپوټ کې ادعا شوې چې د بشر ضد دا سرغړونې چې دوی یې شمېر ۱۶ سوه یاد کړی تر ډېره “د طالبانو د کورنیو چارو وزارت یا د واکمنو د استخباراتو لخوا د نیولو یا توقیف په جریان کې تر سره شوي دي.”
یوناما لیکلي په دې سزاګانو کې د شکنجې په ګډون، برېښنايي شاټونه، اوبو کې جبري ډوبول ، تیاره کې د بندیانو ساتل، په زوره پرې ساه بندول، وهل ټکول او ډېر نور ‘ظلمونه’ شامل دي.
رپوټ زیاته کړي چې “د واکمنو چارواکو د زندانونو د ادارې تر واک لاندې زندانونو کې هم ورته ځینې پیښې مستندې شوې دي”.
د یوناما دا رپوټ د ۲۰۲۲م کال د جنورۍ له لومړۍ نیټې نیولي بیا د روان ۲۰۲۳م کال د جولای میاشتې تر ۳۱مې نېټې پورې ( شاوخوا یو نیم کال وخت کې) په ۲۹ ولایتونو کې د خپلو موندنو پر بنسټ چمتو کړی دی.
د ملګرو ملتونو دا دفتر چې کابل کې فعاله دی پخپل رپوټ کې یې یوه بله ستره اندېښنه دا هم بللي چې ” تورن کسان ډېر وخت نه قانوني وکیلانو او نه هم قانوني پروسو ته لاسرسی لري.”
په ورته مهال یوناما له زندانیانو سره د ځینو طالب چارواکو ښو لارښونو ته هم اشاره کړي خو وايي “دغه سرغړونې د بندیانو په اړه د بشري حقونو د ساتنې او د امنیتي منسوبینو د ښه چلند په اړه د ځينو صادرو شویو لارښوونو سره سره رامنځ ته شوي دي.”
په افغانستان واکمن طالبان چې ډېر وخت دا ډول رپوټونه ردوي تر اوسه یې د دې تازه موندنو په اړه لا څه ندي ویلي خو ملګرو ملتونو په ټوله کې دا وضعیت ځورونکی بللی دی.
یوناما زیاه کړې “شکنجه په هر ډول حالت کې منع شوې ده”.
یوناما په واکمنو طالبانو د روان وضعیت د سمون او ورته د پاملرنې غږ هم کړی دی.
په کابل کې د ملګرو ملتونو مرستندویه دفتر یا یوناما ویلي “اوسني واکمن چارواکي باید د حقوقي مرستو پیاوړی چوکاټ رامنځته کړي تر څو خپل سري نیونې او په توقیف خونو کې د بشري ضد کړنې پای ومومي.” معلومه نه ده چې دا سزا کوم ډول کسانو ته ورکړل شوې خو د طالبانو حکومت له دې وړاندې اعلان کړی چې په زندانونو کې یې سیاسي بندیان نشته او نه هم له پخوانیو ځواکونو او چارواکو سره انتقامي چلند کوي.
